‘Verplaatsing van de wolstapel’. Voorstudie. Waar is de originele tekening?
Afbeelding 1 uit weblog van Anton van der Lem.
Bent u de eigenaar – zonder het te weten? – van een tekening gemaakt door Johan Huizinga? Die zouden we graag laten zien op de eerste tentoonstelling gewijd aan Huizinga’s tekenwerk, in het Universiteitsmuseum Groningen, van 1 februari tot 1 mei 2025. Uw hulp bij het opsporen van verloren tekeningen stellen wij erg op prijs. Zo vraagt Anton van der Lem, historicus en Huizinga-vorser, op zijn weblog (zie onderaan).
Immers vooral bij particulieren en kleinere instellingen en niet alleen bij de grote Nederlandse collecties (musea, universiteiten, bibliotheken en archieven) kunnen nog onbekende tekeningen zijn.
Of misschien kent u de tekeningen wel, maar dringt het nu pas tot u door, dat Huizinga de tekenaar kan zijn geweest. Dan verzoeken wij u vriendelijk om contact op te nemen, hetzij met, Anton van der Lem (g.a.c.van.der.lem@library.leidenuniv.nl), hetzij met de bibliotheken in Groningen, Leiden of Middelburg. Deze tekst mag een bewijs zijn van onze goede samenwerking.
We weten uit de dagboeken die zijn grootvader bijhield hoe Johan Huizinga zijn vele talenten ontwikkelde. Grootvader, die doopsgezind predikant was, bestelde zelfs tegen betaling tekeningen van bijzondere gebeurtenissen uit de geschiedenis van de doopsgezinden in Nederland. Vonden we die tekeningen nog eens terug! En wat te denken van een zelfgemaakt kwartet, getekend door de jonge Huizinga? Huizinga’s eigen nakomelingen hebben maar een klein deel van zijn tekeningen geërfd. Maar grootvader had zes kinderen en ook in de andere takken van de familie kunnen zijn tekeningen gekoesterd en bewaard zijn gebleven.
Straattafereeltje in de achttiende eeuw.
Wie herkent het gebouw?
Afbeelding 12 uit weblog bericht van Anton van der Lem
Op 1 februari 2025 is het tachtig jaar geleden dat Huizinga overleed. Zijn werken blijven verkrijgbaar in tal van talen, in herdrukte of nieuwe vertalingen. Op die dag echter krijgt hij iets wat hij al lang verdiende, maar nooit kreeg: een tentoonstelling van zijn belangrijkste tekeningen. De expositie zal te zien zijn in het Universiteitsmuseum in Groningen, de stad waar hij was geboren, gestudeerd heeft en tien jaar werkzaam was als hoogleraar geschiedenis.
Als kleine jongen viel hij in de familie al op door zijn tekentalent. Op school zagen zijn juffen en meesters en klasgenootjes hoe grappig hij kon tekenen. Het konden krabbeltjes zijn, karikaturen of uitgewerkte schetsen: ‘Ik herinner mij een fantasietekening van een haven in een Hanzestad, die ik waarschijnlijk als jongen van veertien jaar maakte’. Daarvan is vrijwel alles verloren gegaan, althans niet teruggevonden. Zijn talent leek aanvankelijk zo groot, dat hij op zaterdagmiddagen tekenles ging nemen op de Groningse Tekenacademie Minerva, om zich verder te bekwamen. Wie weet was hij zo getalenteerd dat er een toekomst als beeldend kunstenaar voor hem in zat. Laten we zeggen dat zijn gaven op andere terreinen talrijker en veelbelovender waren dan in de beeldende kunst. Van een loopbaan in de kunst zag hij af. Als later andere mensen hem vroegen naar de mogelijkheden van zo’n carrière dan raadde hij dat doorgaans stellig af.
We weten uit de dagboeken die zijn grootvader bijhield hoe Johan zijn vele talenten ontwikkelde. Grootvader, die doopsgezind predikant was, bestelde zelfs tegen betaling tekeningen van bijzondere gebeurtenissen uit de geschiedenis van de doopsgezinden in Nederland. Vonden we die tekeningen nog eens terug! En wat te denken van een zelfgemaakt kwartet, getekend door de jonge Huizinga? Huizinga’s eigen nakomelingen hebben maar een klein deel van zijn tekeningen geërfd. Maar grootvader had zes kinderen en ook in de andere takken van de familie kunnen zijn tekeningen gekoesterd en bewaard zijn gebleven.
Op het gymnasium kon ‘Han’ Huizinga het niet laten om allerlei krabbeltjes te maken, doodles, waarvan een enkel voorbeeld is overgeleverd. Dat is op de tentoonstelling te zien. Zijn klasgenoten waren tuk op het krijgen van zijn vloeiblaadjes en verrukt over zijn portretten van hun leraren. Zijn docenten lieten hem doorgaans maar gaan bij het tekenen, omdat hij verder toch de knapste jongen van de klas was en nooit voor moeilijkheden zorgde.
Zie ook weblog van Anton van der Lem: https://huizinga-online.nl/blog/gezocht-tekeningen-gemaakt-door-johan-huizinga/
